Festiwal im. Zygmunta Haupta

BESKID NISKI

Najniższe i najrozleglejsze pasmo łuku Karpat położone na terenie Polski i Słowacji. Najwyższy szczyt po stronie polskiej to Lackowa: 997 m n.p.m. Znajdują się tu dwa Parki Narodowe – Magurski i Jaśliski – oraz uzdrowiska: Rymanów-Zdrój, Iwonicz-Zdrój, Wysowa-Zdrój, Wapienne.

Przez przełęcze Beskidu Niskiego od najdawniejszych czasów biegły trakty handlowe na południe i wschód. Wołoscy pasterze, mieszając się na przestrzeni wieków z ludami ruskimi oraz ulegając wpływom polskim i węgierskim, utworzyli grupę etniczną zwaną od II poł. XIX w. ŁEMKAMI. Już od 1945 na mocy umowy PRL z ZSRR o wzajemnej wymianie ludności z terenów Beskidu Niskiego przesiedlano na wschód ludność pochodzenia łemkowskiego. W 1947 rozpoczęła się Akcja „Wisła”. Władze polskie wywiozły prawie wszystkich Łemków w głąb terytorium Polski. Nielicznym udało się wrócić dopiero po 1956.

Od ponad 30 lat, latem, odbywa się w Beskidzie Niskim ŁEMKOWSKA WATRA (aktualnie w Zdyni), która gromadzi społeczność łemkowską z całego świata. Na program wydarzenia składają się koncerty, wystawy, warsztaty i spotkania z twórcami. Jego organizatorem jest Zjednoczenie Łemków. Na www wydarzenia czytamy: „Rozproszonych przed ponad półwieczem na cztery strony świata autochtonicznych mieszkańców Łemkowszczyzny Rusinów-Ukraińców miało nie być. Mieli roztopić się w morzu większości. To z ich przeogromnej tęsknoty za górską Ojczystą Ziemią zrodziła się idea organizowania Łemkowskiej Watry. Na trzy dni na skrawek Łemkowszczyzny powraca życie, z jego własną, niepowtarzalną atmosferą. Wieczorem przy wielu płonących ogniskach rozmowom, wspomnieniom, opowieściom i wspólnemu śpiewaniu nie ma końca. Własna tożsamość zachowywana w sercu na obczyźnie, nierzadko ukrywana, tu wśród tak wielu rodaków z całego niemal świata normalnieje i dochodzi do głosu.”

Beskid Niski to NAJDZIKSZE PASMO GÓRSKIE w Polsce. Zaskakuje ono spokojem; na szlakach nie napotka się wielu turystów, a zapomniane doliny, niegdyś tętniące życiem, są dziś zupełnie puste. Piękne widoki i cisza zostają jednak zderzone ze śladami burzliwej historii ziem i ich mieszkańców. Wśród ZABYTKÓW KULTURY uwagę zwracają drewniane cerkwie i kościoły, przydrożne kapliczki, opuszczone chaty łemkowskie, renesansowy kasztel obronny i skansen w Szymbarku oraz cmentarze z okresu I wojny światowej, będące świadectwem krwawej historii regionu, na których pochowani są żołnierze polscy, niemieccy, austriaccy, rumuńscy, bośniaccy, słoweńscy i chorwaccy i in.